معرفی دوره‌های آکادمی رهیار
دوره‌های آموزشی برای معلمان در آکادمی رهیار با اهداف زیر برگزار می‌شود:
– ارتقای دانش فنی معلمان مبتنی بر رویکردهای نوین علمی
– آموزش کلاس‌داری کیفی مبتنی بر رویکردهای روانشناسی مثبت‌نگر
آکادمی رهیار امکان برگزاری دوره‌های خود را در شهر تهران و سایر شهرهای کشور برای مخاطبین دارد.
به منظور ارائۀ خدمات آموزشی به نیروی انسانی شاغل در حوزۀ آموزش و پرورش بسته‌های آموزشی طراحی شده و بر اساس شرایط مخاطبین و حامیان محترم، پیشنهاد متناسب با اهداف و امکانات ارائه خواهد.
همانطور که پیش از این نیز ذکر شد به علت اهمیت دورۀ ابتدایی، اولویت آغاز آموزش‌ها با دورۀ ابتدایی خواهد بود.
آموزش ریاضی در آکادمی رهیار شامل بخش‌های مختلفی است، سرفصل‌های مهم این دوره آموزشی در ادامه با توضیح کوتاهی آمده‌اند:
۱. آشنایی مختصر با روش‌های مختلف تدریس
قبل از ورود به مباحث آموزشی کتاب، در مورد انواع روش‌های تدریس، کاربرد و فواید هر روش، توضیحاتی ارائه می‌شود. (روش‌های: توضیحی، فعال (پرسش و پاسخ)، اکتشافی، حل‌مسأله، روش مباحثه، پروژه‌ای، آزمایشی نمایشی)
۲. یادآوری مباحث مرتبط آموخته شده
با توجه به این‌که موضوعات درسی، به هم پیوسته و مکمل یکدیگر هستند، قبل از پرداختن به هر فصل از کتاب درسی، خلاصه‌ای از مطالبی که در سال‌های گذشته مرتبط با آن فصل آمده، مرور می‌شود. این فرایند با هدف یادآوری مطالب مرتبط و ایجاد ارتباط آن با موضوعات جدید، ارتباط طولی آموزش ریاضی در ابتدایی، ایجاد انگیزه و افزایش اعتماد به نفس معلم انجام می‌شود.
۳. بیان مسئله به زبان ریاضی
یعنی تبدیل جملات فارسی به زبان ریاضی از طریق رسم شکل یا نوشتن علائم، عددها و رقم‌ها. این روش باعث سهولت در فهم مسئله می‌شود.
۴. بازی و دست‌ورزی
برای هر فصل، بازی‌های آموزشی و فعالیت‌های دست ورزی معرفی می‌شود.
۵. تأکید بر تدریس جزء به جزء کتاب
با توجه به این‌که متن کتاب درسی منبع اصلی در فرایند آموزشی است، تمام مطالب با جزئیات صفحه به صفحه، بررسی و توضیح داده می‌شود.
۶. ارائۀ راه‌حل‌های مختلف برای هر مسئله
با هدف تعمیق یادگیری در هر مبحث و تسلط همکار به مباحث و همچنین آموزش این موضوع که به هر مسأله‌ای از جنبه‌های مختلف می‌توان نگریست و راه‌حل‌های متنوعی ارائه داد، مسائل و تمرین‌هایی که نیاز به راه‌حل‌های مختلف داشته باشند، بررسی می‌شوند.
۷. آموزش طراحی کاربرگ و آزمونک
در بحث ارزشیابی‌های کوتاه و همچنین ارزیابی‌های توصیفی به موضوعاتی مثل طراحی کاربرگ، برگزاری آزمون‌های کوتاه و استفاده از روش ارائه مطلب اشاره می‌شود و از طریق فعالیت‌های فردی و گروهی بین همکاران یادگیری به صورت عملی صورت می‌گیرد.
هدف آموزش علوم در آکامی رهیار پرورش «سواد علمی» است. این هدف براساس محورهای زیر طراحی شده است:
۱. توجه به ارتباط طولی درس علوم در دورۀ ابتدایی:
مباحث درس علوم از جمله مبحث “نیروها” از پایۀ اول شروع می‌شود و تا دورۀ دوم متوسطه ادامه دارند. لذا درک معلم از ارتباط طولی مباحث درسی در پایه‌های بالاتر در طراحی آموزشی بسیار کارگشاست.
۲. یادگیری فعال و تولید محتوا توسط یادگیرنده ازطریق شیوۀ کاوشگری:
دردوره‌های آکادمی رهیار معلمان با مراحل کاوشگری آشنا می‌شوند. این روش شامل مراحل مشاهده، پرسش‌گری، فرضیه، گرد‌آوری، طراحی و راهبری داده‌ها، تحلیل و فرآوری داده‌ها و اطلاعات، ارزشیابی و ارتباط و استفادۀ درست از کلمات و ساخت معنایی مناسب برای انتقال اطلاعات می‌باشد. همچنین تلاش می‌شود با طراحی و اجرای فعالیت‌های تکمیلی، این روش به نگرش تبدیل شود.
۳. مرتبط ساختن محتوای درس با زندگی روزمره:
در این بخش تلاش می‌شود تا یادگیرنده‌ها به سطحی از توانمندی برسند که در هر نقطه از کشور، درس علوم را با روش کاوشگری تدریس کنند و از طریق تطبیق و بومی‌سازی این مدل با امکانات موجود، به طراحی آزمایش‌های تکمیلی بپردازند.
۴. توجه به ارتباط عرضی دروس در مقطع ابتدایی:
یکی از نکات مؤثر در فرایند یاددهی-یادگیری، ایجاد ارتباط بین مفاهیمِ دروس مختلف می‌باشد. به عنوان مثال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: استفاده از واحد اندازه‌گیری طول (مفهوم ریاضی) درمیزان رشد ساقۀ گیاه لوبیا، اشاره به سورۀ حدید (مفهوم قرآنی) در علوم ششم، آنجایی که در مورد چگالی آهن توضیح می‌دهد، زمانی که دانش‌آموز برای تحلیل یک آزمایش باید گزارش کوتاهی با استفاده از مهارت‌های چهارگانۀ زبان‌آموزی (مفهوم فارسی) ارائه کند. این امر، کاربردی بودن آموزش‌ها را نیز به دنبال دارد.
۵. ارزشیابی فرایندی به جای ارزشیابی پایانی
هدف نهایی فرایند یاددهی-یادگیری ایجاد تغییر در دانستنی‌ها، گرایش‌ها و نگرش‌های یادگیرنده است. که میزان این تغییر از طریق ارزیابی مداوم قابل بررسی است. بنابراین ارزشیابی، حلقۀ جدایی ناپذیر از فرایند یاددهی-یادگیری است. رویکرد ارزشیابیِ فرایندی مجموعه‌ای از پروژه‌ها و تکالیف ارائه شده به یادگیرنده را شامل می‌شود که هدف آن‌ها ارزیابی توانایی مشاهده، پرسش‌گری و حل مسئله است.
۶. معرفی منابع، سایت، نرم‌‌افزار و اپلیکیش‌های معتبر و مرتبط:
کاربرد مناسب از این ابزارها در دوره‌ها، معلمان را به جستجوگری مناسب در به روزرسانی دانش خود ترغیب می‌کند.
آموزش فارسی در آکادمی رهیار شامل بخش‌های مختلفی است، سرفصل‌های مهم این دوره آموزشی در ادامه با توضیح کوتاهی آمده‌اند:
آموزش هم‌زمان زبان و ادبیات:
در روند تدریس دورۀ ابتدایی باید به زبان‌آموزی و آموزش ادبی هر دو توجه کرد. غفلت از ادبیات و آموزش ادبی یا غفلت از زبان و توجه مطلق به ادبیات هر کدام آسیب‌هایی را متوجه دانش‌آموزان خواهد کرد که در دوره‌های آکادمی رهیار به هر دو مورد توجه کافی می‌شود.
۱. توجه به ارتباط طولی درس فارسی در دوره‌های ابتدایی و متوسطه:
نکات دستوری و آرایه‌های ادبی در سال‌های دبستان و دبیرستان روندی دارند که ممکن است معلمانی که فقط یک پایه را تدریس می‌کنند توجه کافی به این موضوع نداشته باشند. در دورۀ آموزش فارسی آکادمی رهیار به این موضوع کاملاً توجه می‌شود و نکات مرتبط به شرکت‌کنندگان عزیز گوشزد می‌شود. مثلاً بحث تشبیه که از پایۀ چهارم دبستان در کتاب درسی فارسی مطرح می‌شود، در پایه‌های پنجم و ششم تکمیل می‌شود و در دبیرستان بحث استعاره و نماد (سمبول) در ادامۀ آن به دانش‌آموزان آموخته می‌شود.
۲. توجه به مهارت‌های چهارگانۀ زبان‌آموزی:
کتاب درسی فارسی و نگارش دبستان با توجه بیشتر به دو مهارت نوشتن و خواندن طراحی شده است. در دوره‌های آکادمی رهیار علاوه بر تأکید بر این دو مهارت روش‌هایی برای آموزش دو مهارت مهم گوش‌کردن و سخن‌گفتن نیز به معلمان ارائه می‌شود.
۳. معرفی آثار و انواع ادبیات کودک و توجه به موضوع کتاب‌خوانی:
در کتاب‌های درسی فارسی دبستان به خصوص در فصل نام‌آوران برخی از بزرگان ادبی کشور معرفی شده‌اند که در ادبیات کودک و نوجوان سهم داشته‌اند. مثلاً جبار باغچه‌بان و مهدی آذریزدی دو نام هستند که در کتاب چهارم دبستان به آن‌ها اشاره شده است. متناسب با این اسامی و به قصد ترویج امر پسندیدۀ کتاب‌خوانی، کتاب‌های مناسب گروه سنی ب، ج و د به معلمان محترم معرفی و شیوه‌های مختلف قصه‌گویی، اجرای نمایش و شعرخوانی معرفی می‌شود.
۴. توجه به ارتباط عرضی درس‌های دبستان:
یکی از نکاتی که گاه غفلت از آن باعث می‌شود دانش‌آموزان چندبعدی و همه‌جانبه پرورش پیدا نکنند و آموزش کاملی نداشته باشند آن است که بین درس‌های مختلف ارتباط منطقی و دانشی وجود دارد که معلم باید به آن‌ها توجه کند. مثلاً استفاده از داستان‌های قرآنی در تدریس درس فارسی ارتباط بین دو درس فارسی و هدیه‌های آسمان را برقرار می‌کند. اشاره به مباحث زیست‌محیطی در داستان‌ها و شعرها نمونه‌ای از کاربرد درس علوم در فارسی است. در دوره‌های آکادمی رهیار به این موضوع توجه شده است و نکات کاربردی مختلفی در این‌باره به مربیان عزیز منتقل می‌شود. در دوره‌های گذشته استفاده از درس اجتماعی و علوم در مهارت املا و روش‌های مختلفی که با استفاده از تجربه‌های معلمان مختلف به این منظور ایجاد شد فرصت‌های بسیار مناسبی برای تقویت املای دانش‌آموزان فراهم کرده است.
۵. آموزش نویسندگی خلاق:
داستان‌نویسی یکی از اهداف فرعی ولی مهم در درس فارسی دبستان است. جدول عناصر داستان که در صفحۀ 71 کتاب فارسی چهارم دبستان آمده است الگویی است که در دوره‌های آکادمی رهیار مطابق با آن مطالب کاربردی و آموزشی مربوط به داستان‌نویسی به معلمان آموخته می‌شود تا فضای آموزشی درس نگارش را مفیدتر و مفرح‌تر کنند.
۶. آموزش وزن شعر و شعرخوانی:
مرتبط با سطح دانشِ آموزگاران عزیز مطالب مربوط به وزن عروضی، قافیه و روش‌های مناسب بلندخوانی شعر، آموزش قالب‌های شعری و شعر نیمایی در کلاس‌ها مطرح و پیگیری می‌شود.
آموزش‌های مدرسه کیفی در آکادمی رهیار
کاربست آموزه‌های نظریۀ انتخاب در آموزش و پرورش تحت عنوان مدرسه کیفی معرفی‌شده است. در مدرسه کیفی، با ترکیب روانشناسی مثبت‌نگر، آموزش مؤثر و مهارت‌های مدیریت و مداخله، یک رویکرد موزون، پایدار و برنده–برنده برای مدیریت کلاس‌درس و به‌طور کلی سیستم آموزشی ایجاد می‌شود.
آشنایی با نظریه‌ی انتخاب با رویکرد مدرسه‌ای و معرفی کاربست‌های آن:
این دوره برای مدیران، معلمان و کارکنان آموزشی برگزار می‌شود. در این دوره آموزشی فراگیران با چرایی و چگونگی رفتار انسان از منظر یک تئوری روانشناسی مثبت‌گرا (تئوری انتخاب) به عنوان یک تئوری زیربنایی در حوزۀ رفتار انسان و کاربست‌های آن آشنا می‌شوند. این دوره پیش‌نیاز شرکت در دوره‌های مدرسه کیفی است. در ادامه عناوین سرفصل‌های این دوره را خواهیم دید :
– روانشناسی کنترل درونی و کنترل بیرونی
– نیازهای اساسی
– دنیای کیفی
– سیستم دریافتی و دنیای ادراکی
– سیستم رفتار و رفتار کلی
– رفتارهای پیونددهنده و رفتارهای قطع‌کننده
– معرفی واقعیت درمانی و فرایند پرسش‌گری
– معرفی مدیریت راهبرانه
در کارگاه مدرسه کیفی، کاربست نظریه انتخاب در کلاس درس و مدرسه بررسی می‌شود و تمرکز اصلی بر این نکته است که معلمان چگونه می‌توانند دانش‌آموزان را به طور موثرتری در کلاس درس مدیریت کنند و مدیران نیز چگونه با به کارگیری همین اصول می‌توانند معلمان را به طور مؤثر مدیریت کنند. پس از برگزاری این دوره و آشنایی مدیران و کادر آموزشی مدرسه با پایه‌های این رویکرد روانشناسی، در صورت تمایل به پیگیری، اجرا و پیاده‌سازی آن در حوزۀ آموزش مدرسه‌ای، برنامۀ دوره‌های آموزشی این رویکرد برای معلمان و کاربست آموزه‌های آن در کلاس درس و مدرسه ارائه خواهد شد. عناوین سرفصل‌های این دوره در زیر آمده‌اند:
– مرور مفاهیم نظریۀ انتخاب
– معیارهای مدرسه کیفی
– فرایند سفر به مدرسه کیفی
– بررسی چهار نقش معلم کیفی
– ارتباط مؤثر، زبان نظریه انتخاب
– نظم و انضباط در مدرسه کیفی
– آموزش کیفی، تکلیف کیفی، ارزشیابی کیفی
– رفتارهای پیونددهنده و رفتارهای مخرب رابط
دوره‌های طراحی آموزشی در آکادمی رهیار
رویکرد فهمیدن به واسطۀ طراحی که به اختصار UbD نیز گفته می‌شود، از شناخته شده‌ترین رویکردها در حوزۀ طراحی آموزشی است. پس از برگزاری دوره آشنایی، دوره‌های تکمیلی برای آموزش عمیق‌تر و جزئی‌تر مراحل طراحی آموزشی معکوس و ابزارهایی که در این روش معرفی می‌شود، برای معلمان و راهبران آموزشی طراحی شده است که در صورت تمایل توسط آکادمی رهیار برگزار خواهد شد. از جمله دوره‌ی «استراتژی‌های راهبری UbD در مدرسه» که مخاطب آن راهبران آموزشی هستند.
این رویکرد بر دو پایۀ اساسی استوار است. اولین مفهوم پایه‌ای آن فهمیدن و دیگری طراحی است. طرفداران این رویکرد، در تلاشند تا تعریف مشخصی از مقولۀ فهمیدن ارائه دهند و هدف غایی یک مسیر یادگیری را ایجاد فهمی عمیق در یادگیرنده می‌دانند. در عین حال، آن‌ها معلم را نه یک مجری برنامه‌ای از پیش تعیین شده، بلکه یک طراحِ مسیر یادگیری می‌دانند یا به نوعی با در نظر گرفتن این رویکرد، فهمیدنِ یادگیرنده در گروی طراحی یاددهنده است.
«فهمیدن به واسطۀ طراحی» صرفاً یک رویکرد نظری در حوزۀ آموزش نیست بلکه شامل روش سه مرحله‌ای منسجمی تحت عنوان «طراحی معکوس» است که در واقع روشی برای پیاده‌سازی واقع‌بینانۀ این رویکرد در کلاس می‌باشد. این روش نگاهی همه‌جانبه به طراحی آموزشی دارد و با تدوین جزئیات فراوان و در نظر گرفتن همۀ مراحل مسیر یادگیری (اعم از هدف نویسی، ارزشیابی، سناریوی آموزشی و …)، تلاش می‌کند همۀ جنبه‌های یک طراحی آموزشی را در بر گیرد. در ادامه عناوین سرفصل‌های این دوره را خواهیم دید:
– آشنایی با رویکرد UbD
– مفاهیم بنیادی شامل طراحی و فهمیدن
– روش سه مرحله‌ای طراحی آموزشی معکوس
